A
ABV (İng. Alcohol by volume): Alkolün yüzde olarak değerini belirtmek için kullanılan bir kısaltma. Örneğin; %40 alkol içeren bir viski 100 ml’de 40 ml etil alkol içerir.
Alkol Kasası (İng. Spirit Safe): İmbikten çıkan alkolün içinde aktığı kilitli cam kutu. Baş, göbek ve son alkol alkol kasasında ayrılır.
Aqua Vitae (Latince “Yaşam Suyu”) Viski gibi damıtılarak üretilen içkilere verilen genel ad.
Arpa: Viski üretiminde en sık kullanılan tahıl.
B
Bağımsız Şişeleyici (İng. Independant Bottler): Damıtımevlerinin ürettiği viskileri fıçıyla satın alarak kendi markası altında şişeleyen firmalar.
Başdamıtımcı (İng. Master Distiller): Viskinin tüm üretim aşamalarından sorumlu olan damıtımevinin en önemli çalışanı. Viskinin tadı, kokusu, kalitesi, şişelerin renk ve lezzet tutarlılığından başlıca sorumlu kişi.
Başharmancı (İng Master Blender): Bir harman viskinin içine hangi viskilerden ne miktarda gireceğini belirleyen, bir anlamda viskinin “formülüne” sahip firma çalışanı.
Bitiş (Finish): Viski tadımı sırasında viski yutulduktan sonra ağızda ve damakta bıraktığı izlenim.
Bitiş Vermek / Bitişli (Finish): Meşe fıçıda olgunlaşmış bir viskinin farklı bir karakterdeki fıçıya alınarak (Örn şarap fıçısı, rom fıçısı, bira fıçısı) değişik koku ve tatlar elde edilmesi işlemi.
Burun (Nose / Nosing): Viski tadımı sırasında koklayarak alınan duyular.
C
Cask Strength: Fıçıdan çıktığı alkol düzeyinde şişelenen, şişelenmeden önce suyla seyreltilip alkol düzeyi düşürülmemiş viski.
Coffey İmbiği / Kontinü İmbik: Kesintisiz olarak damıtım işlemi yapılabilen sütun şeklinde imbikler. Harmanlanmış viskilerin içine katılan tahıl viskilerin ve cin, votka, rakı gibi içkilerin üretiminde kullanılır.
Ç
Çavdar (ing Rye): Genellikle Amerika’da, bazen de İskoçya ve diğer ülkelerde viski yapımında kullanılan bir tahıl çeşidi.
Çift Damıtım (ing Double Distillation): Alkolün 2 defa imbikten geçtiği damıtım yöntemi.
Çikolata Maltı: Fırınlama işlemi uzun tutulmuş, yanık malt.
D
Damıtım / Distilasyon (ing Distillation): İmbik kullanarak kaynama noktaları farklı 2 sıvıyı birbirinden ayırma işlemi. Örn: İçinde alkol bulunan bir sıvının ısıtılarak alkolün buharlaştırılması ve daha sonra tekrar soğutularak daha yüksek bir alkol oranı elde edilmesini sağlayan işlem.
Damıtımevi (İng Distillery): Düşük alkollü bir içkiyi yüksek alkole dönüştürme (damıtım) işleminin yapıldığı üretim yeri.
Dengeli: Viskinin içindeki farklı aromaların birbiriyle denge içinde olduğu, birbirini baskılamayarak bir harmoni içinde olduğunu tanımalayan bir viski tadım terimi.
Distile İçkiler: Viski, cin, rom, konyak, rakı gibi imbik kullanılarak üretilen yüksek alkollü içkiler.
Dram (İng): İngilizce’de “bir tek viski” yi tanımlamak için kullanılan eski bir terim. Tam ölçüsü bilinmemektedir.
Düşük Alkol İmbiği (ing Wash Still): Fermantasyon işleminden sonra %6-8 alkol içeren sıvının damıtılarak %20-25 alkol düzeyine ulaştığı imbik.
E
Ekspresyon (İng Expression): Bir markanın farklı alt markalarına verilen ad. Örn. Chivas Regal bir viski markasıdır. Chivas XV, Chivas Ultis, Chivas 25 markanın farklı ekspresyonlarıdır.
Evlendirme (İng. Marriage): Farklı fıçılarda olgunlaşmış viskileri tek bir fıçı veya tankta karıştırarak tadlarının birbirine karışmasını sağlama işlemi.
F
Fenol: Turba yandığı zaman ortaya çıkan ve viskilere isli, ilaçsı bir koku veren veren kimyasal madde. (Bkz ppm)
Fermantasyon: Tahılların veya meyve sularının içinde bulunan şekerin maya ile alkole dönüşmesi işlemi.
Fermantasyon Tankı (ing Washback): Mayşeleme sonucu oluşan şıranın içine maya eklendiği genellikle çam ağacından yapılmış büyük hacimli tanklar.
Fermente İçkiler: Sadece maya kullanılarak üretilen bira ve şarap gibi düşük alkollü içkiler.
Fırınlama (kilning): Islatılarak çimlendirilmeye başlamış arpa gibi tahılların kurutulması işlemi. Fırınlama işlemi sonunda “malt” oluşur.
Fıçı (İngiltere İng: Cask, ABD ing: Barrel) Viskiyi olgunlaştırmak için kullanılan, genellikle Amerikan veya Avrupa meşesinden ahşap kap.
Fıçı Alkol Düzeyinde (Cask Strength) Fıçıdan çıktığı alkol düzeyinde şişelenen, şişelenmeden önce suyla seyreltilip alkol düzeyi düşürülmemiş viski.
G
Glencairn (kadehi): Ünlü bir cam firması. Viski tadımı için özel tasarlanmış, kısa ayaklı, geniş gövdeli ve dar ağızlı bir kadeh türü.
Grist: Maltlanmış tahılın değirmende öğütülerek aldığı kaba un formu.
Harman viski: Farklı tahıllardan üretilen viskilerin veya farklı fıçılardan çıkan tek malt viskilerin karıştırılması (harmanlanması) ile üretilen viskilere verilen genel ad.
H
Harmanlanmış Malt (ing Blended malt) Birden çok tek malt viskinin karıştırıldığı diğer tahıl viskilerinin bulunmadığı bir harman viski.
Harmanlanmış İskoç Viski (Blended Scotch) Farklı damıtımevlerinde üretilmiş tek malt viskilerin diğer tahıl viskileri ile harmanlandığı viski türü. Dünyada satılan viskilerin %90’ı harmanlanmış viskilerdir
I - İ
İmbik (ing Still): Viski damıtım işleminin gerçekleştiği, ısıtılarak alkol ve suyun birbirinden ayrıldığı çoğunlukla bakırdan yapılan özel aparat.
K
Karamel: Viskinin rengini koyulaştırmak için kullanılan tatsız ve kokusuz bir renklendirici madde (E150).
Kuğu boynu: Bakır imbiklerin boyun kısmının incelip kıvrılarak kuğu boynuna benzer bir şekil aldığı nokta
L
Lauter Mayşe Tankı (Bkz Mayşe Tankı): Malt-sıcak su karışımının topaklanmasını engellemek için içinde dönen metal plakalar bulunan mayşe tankı
Lomond İmbiği: İçinde metal tepsiler olan bir bakır imbik türü. Geleneksel bakır imbiklerin ve kolon imbiklerinin melezi olarak düşünülebilir.
Lyne Kolu (İng Lyne Arm): Bakır imbiklerin tepe noktasında bulunan ince, silindirik yapı.
M
Malt: Islatılarak çimlendirilmiş bir tahılın kurutulması ile elde edilen tahıl. Tahılın kabuğunun çatlamasını sağlar. Bira ve viski üretiminde en sık olarak arpa kullanıldığı için “malt” dendiğinde genellikle arpa maltı anlaşılır.
Malt Harmanı: (Bkz. Harmanlanmış malt)
Matürasyon: Bkz. Olgunlaştırma
Maya: Şekeri tüketerek etil alkol oluşturan tek hücreli bir mikroorganizma.
Mayşeleme (İng Mashing): Öğütülerek kaba bir un (Bkz grist) haline getirilmiş tahılın aşamalı olarak sıcak suyla karıştırılarak alkole dönüşebilecek şekerlerin ortaya çıkarılma işlemi.
Mayşe Tankı (ing Mash Tun): Mayşeleme işleminin yapıldığı büyük hacimli tanklar. Fermantasyon tankından bir önceki aşama. Mayşe tankındaki sıvıda henüz alkol bulunmaz.
MELEKLERİN PAYI (İng Angels Share): 1. Alkol olgunlaşırken fıçıdan buharlaşan hacme verilen ad. İskoçlar buharlaşan alkolün meleklere gittiğine ve bunun karşılığında müthiş viskiler elde ettiklerine inanmaktadır. İskoçya’da yılda %2 düzeylerindeyken, Hindistan ve Tayvan gibi nemli ve sıcak iklimlerde %16’ya kadar çıkabilir.
- 2012 yapımı Ken Loach filmi; Meleklerin Payı (Angels Share)
- Türkiye’nin ilk viski bloğu olan web sitesi
Meşe (ing Oak) (Latince Quercus): Viskiyi olgunlaştırmak için kullanılan fıçıların hammaddesi olan ağaç. Beyaz meşe (Quercus Alba) ve Avrupa meşesi (Quercus Robur) en sık kullanılan meşe türleridir. Japon viskileri için Mizunara (Japon meşesi / Quercus Mongolica) da kullanılmaktadır.
Mizunara: Latincesi Quercus Mongolica olan ve sıklıkla Japonya’da yetişen bir meşe türü.
Moonshine: Yeni üretilmiş ve henüz fıçıya girmediği için renksiz ve şeffaf ispirto alkolü. (Bkz Newmake)
N
NAS (ing Non Age Statement): Bkz. Yaş Belirtilmeyen Viskiler (YBV)
Newmake: Bkz. Moonshine
Non Chill Filtered (No Chill Filtration): Soğuk filtrasyon uygulanmadan şişelenen viski (Bkz. Soğuk Filtrasyon)
O
Olgunlaştırma (Matürasyon): İmbikten çıkan renksiz ve henüz viski tadını / aromasını kazanmamış ispirto alkolüne tat ve renk kazandırmak için fıçıda uzun yıllar bekletme işlemi.
P
PPM (Parts per million): Bir viskideki turba etkisini (fenol miktarını) gösteren ölçü birimi. Arpa turba dumanına ne kadar çok maruz kalırsa fenol ppm değeri o kadar artar.
Proof: Amerika’da alkol düzeyini belirlemek için kullanılan ölçü. ABV cinsinden % alkolün 2 katıdır. (%40 ABV = 80 proof)
Pure Malt: Malt harmanı viskiler için kullanılan ve günümüzde geçerliliğini yitirmiş bir terim.
S
Single Cask (Single Barrel) Whisky: Tek bir fıçıdan çekilerek şişelenmiş viski.
Soğuk Filtrasyon (ing Chill Filtration):Viskilerin şişelenmeden önce soğutulup filtre edilmesi işlemi. Bu yöntem uygulanarak içine buz atılan veya soğutulan viskilerin bulanması önlenmektedir.
Sürekli Damıtım: Bkz. Coffey İmbiği / Kontinü İmbik
Ş
Şeri: İspanya’nın Jerez bölgesinde üretilen alkolü artırılmış bir şarap türü.
Şıra: Bkz. Wort
T
Tahıl viskisi: Kontinü imbiklerde herhangi bir tahıl kullanılarak üretilmiş viski. Sıklıkla buğday ve mısır kullanılmaktadır, arpa da eklenebilir.
Tek Fıçı Viskisi: Bkz. Single Cask/Barrel
Tek Malt Viski (İng Single Malt Whisky): Tek bir damıtımevinde, arpa maltı kullanılarak üretilmiş viski. “Tek” sıfatı maltın tek olduğunu değil tek bir damıtımevinde üretildiğini belirtir.
Turba (Torf) (ing Peat): Bitki ve hayvan gibi gibi organik maddelerin toprakta çürüyerek oluşturduğu, kömür öncülü bir madde. İskoçya ve İrlanda’da bol miktarda bulunur ve arpaların kurutulması için fırınlama işleminde yakıt olarak kullanılır. Yandığı zaman ortaya çıkan fenoller özellikle Islay viskilerinin isli ve kendine has kokusunu verir.
U
Uisge Beatha: İskoç Galcesinde “yaşam suyu” anlamına gelen bir terim. Uisge (Galce: Su) kelimesi yıllar içinde değişerek whisky (viski) kelimesine dönüşmüştür.
Ü
Üçlü Damıtım (Triple Distillation): Alkolün 3 defa imbikten geçtiği damıtım yöntemi.
V
Farklı viskilerinin bir tankta harmanlanması işlemi.
W
Wash: Fermantasyonun sonunda oluşan %5-6 alkol düzeyindeki mayşe. Düşük alkol imbiğine (Bkz. Wash still) gönderilen sıvı.
Wort: (bkz Mayşe) Tahıl maltının sıcak suyla karıştırılıp beklemesiyle oluşan şekerli mayşe/şıra.
Washback (Fermantasyon Tankı): Mayşeleme sonucu oluşan şıranın içine mayanın eklendiği genellikle çam ağacından yapılmış bazen paslanmaz çelik de olabilen büyük hacimli tanklar.
Y
YBV (Yaş Belirtilmeyen Viskiler) (İng Non Age Statement): Şişe üstünde yaş belirtilmeyen (rakam görmediğimiz) viskiler. Bir etikette rakam görüyoruz üstünde gördüğümüz rakam, o şişenin içindeki en genç viskinin yaşını göstermektedir.
Yeniden Dolum (İng. Refill) Fıçı: Daha önce içinde viski yıllandırılmış, ikinci kez tekrar kullanılan fıçıları tanımlayan bir terim.
Yer Maltlaması (İng Floor Malting): Islatılan arpaların damıtımevinin yerine serilmesi ve elle havalandırılarak maltlanması işlemi.